آموزش مهارت « نشریه »

ضرورت وجود یک نشریه ؟
همان طور که می دانید هر نهاد و یا تشکلی باید حداقل یک پل ارتباطی قوی با مخاطبین خود داشته باشد و یکی از مهمترین و قویترین پل های ارتباط با مخاطبین، نشریه است. در بین رسانه های دیداری، شنیداری و نوشتاری، ماندگاری نوشتار در ذهن مخاطب بیش از دو مورد دیگر است و هم چنین رسانه های دیداری بیشترین تاثیرگذاری را دارند. و از آن جا که نشریه یک رسانه نوشتاری و دیداری است، از دو ویژگی‌ (ماندگاری و تاثیرگذاری) که در بالا ذکر شد، برخوردار است و به همین دلیل است که جزء موفق‌ترین رسانه‌ها محسوب می شود.

بخش اول :آشنایی با اصطلاحات و مفاهیم پایه در نشریه

در این بخش با اصطلاحات، ساختار و مفاهیم اصلی یک نشریه آشنا می‌شویم:

1- عنوان (نام) نشریه :
نامی است که برای یک نشریه تعیین می‌شود. نام یک نشریه بایستی زیبا، جذاب، بامسما (معنی دار)، کوتاه و متناسب و مرتبط با محتوای نشریه باشد. مثلاً نشریه‌ای با عنوان «کلیک» را در نظر بگیرید، این نشریه مربوط به علم رایانه است. همواره بیاد داشته باشید، نام یک نشریه، اولین نماینده محتوای نشریه در اذهان است و مخاطبین شما، نشریه‌تان را با آن نام می‌شناسند و لذا انتخاب یک نام با شرایط ذکر شده، در میزان موفقیت، تأثیرگذاری، ماندگاری و مقبولیت نشریه‌تان بسیار مؤثر است.

2- آرم (یا لوگو) نشریه :
لوگو یا آرم نشریه، یک نماد گرافیکی است که به عنوان آرم ثابت و دائم نشریه استفاده می شود. غالباً محتوای این لوگو (نماد گرافیکی)، همان نام و عنوان نشریه است که با تغییراتی هنرمندانه در شکل حروف، به یک نماد تبدیل شده است. تبدیل نام نشریه به یک نماد گرافیکی، ضمن افزایش زیبایی و ظاهر هنری نشریه، در ماندگاری عنوان و تصور آن در اذهان مخاطبین، بسیار تأثیرگذار است. به عنوان مثال به نماد لوگوی نشریه «نگاره» توجه فرمائید: ( ) مسلماً استفاده از این نماد، به جای ذکر ساده و معمولی کلمه‌‌ی «نگاره»، بسیار زیباتر و هنری‌تر است.
3- دوره انتشار :
منظور از دوره انتشار یک نشریه، فاصله زمانی است که بین انتشار هر دو شماره‌ی متوالی نشریه وجود دارد. مقدار این فاصله‌ی زمانی بستگی به توان، امکانات و میزان استقبال مخاطبین دارد. شما می‌توانید با توجه به سه عامل یادشده، یکی از دوره‌های انتشار زیر را برای نشریه‌ی خود انتخاب نمائید:
- روزنامه - هفته‌نامه - دوهفته‌نامه - ماهنامه - فصلنامه - سالنامه - گاهنامه(*) - ویژه نامه(**)  
 
توضیح(*) : «گاهنامه» به نشریه‌ای گفته می‌شود که دوره انتشار زمانی مشخصی نداشته و به تناسب توان و سایر شرایط، در زمانهای با فواصل نامشخص تولید می‌شود. البته توصیه می‌شود تاحد امکان از انتخاب این قالب برای نشریه خود اجتناب کنید. زیرا تجربه نشان داده است به علت حاکم نبودن دوره انتظار و نظم زمانی مشخص، متولیان چنین نشریاتی در برقراری ارتباط مداوم و پایدار با مخاطبان خود، چندان موفق نیستند.
توضیح(**) : «ویژه‌ نامه» به نشریاتی گفته می‌شود که در مناسبت‌های خاص تقویمی انتشار می‌یابد. ویژه‌نامه‌ها علاوه بر اینکه در زمان انتشار، تابع مناسبت‌های تقویمی‌ هستند، در محتوا و موضوعات نیز به آن مناسبت تقویمی کاملاً مرتبط و وابسته‌اند. مثلاً «ویژه‌نامه دهه فجر» یا «ویژه‌نامه هفته بسیج» یا ... البته باید توجه داشته باشید که ویژه‌نامه‌ها غالباً نام‌های موقت خاص خود را دارند. این نام‌ها غالباً در هر مناسبتی متغیر است. به چند مثال زیر توجه نمائید:
-    ویژه‌نامه‌ای با عنوان «سلام سبز» به مناسبت ابتدای سال تحصیلی و بازگشایی مدارس
-    ویژه‌نامه‌ای با عنوان «برگ زرین تاریخ» به مناسبت 13 آبان
-    ویژه‌نامه‌ای با عنوان «شمعی برای پروانه» به مناسبت هفته معلم
-    ویژه‌نامه‌ای با عنوان «همکلاسی آسمانی» به مناسبت برگزاری اردوی بازدید از مناطق جنگی جنوب
تجربه نشان داده است «ویژه‌نامه‌ها» - برخلاف گاهنامه - غالباً از مقبولیت مناسبی برخوردارند، زیرا معمولاً مخاطبین اهل مطالعه در هر حیطه‌ای تمایل دارند در هر مناسبتی، به بهانه‌ی آن مناسبت، اطلاعات بیشتری درباره آن کسب نمایند و لذا در مطالعه‌ی ویژه‌نامه‌ها بیش از نشریات معمولی، تمایل و رغبت از خود نشان می‌دهند. از این جهت توصیه می‌کنیم اگر در انجمن اسلامی مدرسه‌ی خود، توان و امکانات تهیه‌ی یک نشریه- مثلاً- ماهانه را ندارید، حداقل از تهیه ویژه‌نامه‌هایی در مهمترین مناسبت‌های تقویمی غافل نشوید. مطمئن باشید نتیجه خواهید گرفت.

تذکر مهم: قابل ذکر است، ذکر دوره انتشار یک نشریه روی جلد نشریه ضروری نیست و متولیان نشریه می‌توانند به جای ذکر دوره انتشار، به ذکر عنوان کلی و عام «نشریه» اکتفا کنند؛ مثلاً به جای « ماهنامه خبری، فرهنگی و اجتماعی» بنویسند: « نشریه خبری، فرهنگی و اجتماعی». البته توصیه می‌شود، درصورت رعایت دقیق نظم زمانی دوره انتشار انتخاب شده، به جای عنوان «نشریه»، «دوره انتشار» ذکر شود.

4- دوره و شماره نسخه :
هر نشریه‌ای بالاخره از یک سال و یک ماه و یک روزی شروع شده است و با هر دوره‌ی انتشاری، بالاخره چندین شماره از آن منتشر شده است. به هر شماره از سری شماره‌های انتشار یک نشریه، یک نسخه یا یک شماره گفته می‌شود. یک نشریه در اولین دوره‌ی انتشار خود، شماره‌های متوالی می‌گیرد، اما اگر در مقاطع نسبتاً طولانی از زمان – به هر دلیلی- انتشار نیابد، تسلسل خود را از دست داده و هر زمان که بخواهد مجدداً راه اندازی شود، اصطلاحاً وارد دور بعدی شده و غالباً شماره نسخه‌های خود را از اول آغاز می‌کند. البته برخی نشریات معروف، برای حفظ اعتبار و سابقه‌ی شمارنده‌ی خود، همان شماره نسخه‌ی قبلی را ادامه داده و جهت معرفی دور جدید فعالیت خود، به ذکر شماره سال، اکتفا می‌کنند.
مثلاً فرض کنید دوستان قدیمی شما در انجمن اسلامی مدرسه ‌تان، در سال گذشته برای اولین بار و اولین سال، ماهنامه‌ای تحت عنوان «جنبش» تأسیس و راه اندازی نموده و تا اسفند سال گذشته، 8 شماره از آنرا منتشر نموده‌اند، ولی به دلیل مشکلات درسی از فروردین‌ماه به بعد، نتوانسته‌اند آنرا تهیه نمایند. اکنون شما در ابتدای سال تحصیلی جاری، تصمیم گرفته‌اید به کمک دوستان خود، همان نشریه را احیا کرده و با همان نام قبلی ادامه دهید. در اینصورت عبارت زیر را در جلد اصلی نشریه خود به‌کار می‌برید:


جنبش – ماهنامه‌ی..... انجمن اسلامی دبیرستان.....
سال دوم / شماره1- مهرماه 1387     و یا:  سال دوم / شماره9- مهرماه 1387

تذکر: در ابتدای را اندازی یک نشریه، در صورت تمایل می توانید چند شماره‌ی اول نشریه را تحت عنوان «پیش شماره» اول، دوم یا سوم، ارائه دهید. انتصاب یک نشریه تحت عنوان «پیش شماره» بدین معنی است که نشریه، مرحله آزمون، تست و فعال‌سازی را پشت سر می‌گذراند. همچنین در نسخه‌های پیش‌شماره، از مخاطبین برای رفع نقاط ضعف و بهبود کیفیت نشریه، نظرخواهی می‌شود. توجه داشته باشید، اختصاص بیش از سه نسخه‌ی اولیه‌ی یک نشریه به «پیش‌شماره»، منطقی و معقول نیست.

5- صفات موضوعی (قالب محتوایی) :
بدیهی است محتوای یک نشریه، غالباً برخلاف محتوای یک کتاب، در اولین نگاه مشخص نمی‌شود. نشریات معمولاً به موضوعات و محتواهای متفاوت و متنوعی می‌پردازند. تعدد و تنوع قالب و موضوعاتی که می‌توانند در یک نشریه قرار بگیرند، آنقدر زیاد است که مسلماً گنجاندن همه‌‌ی موضوعات در چند برگ محدود یک نشریه، علاوه بر اینکه کاملاً غیر منطقی است، امکان‌پذیر نیز نیست. علاوه بر این، تعدد و تنوع بیش از حد مطالب و موضوعات یک نشریه، نشریه را از وحدت هدف و انسجام موضوعی خارج کرده و خواننده را نیز سردرگم می‌کند. از اینرو متولیان هر نشریه‌ای بایستی خطوط مرزی و محدودیت‌هایی را برای موضوعات و محتویات نشریه خود در نظر بگیرند. و اما نحوه تعیین محدودیت موضوعی:
 محدودیت موضوع یا به عبارتی زمینه‌هایی موضوعی محتویات یک نشریه، با ذکر کلماتی (بین دو تا حداکثر چهار کلمه) تحت عنوان «صفات موضوعی» بلافاصله پس از «دوره انتشار» نشریه، مشخص می‌شود. این کلمات به عنوان صفات موضوعی و قالب محتوایی نشریه تلقی شده و خواننده را در انتخاب نشریه‌ای متناسب با نیاز و علاقه‌ی خود، یاری می‌کند. در رایج‌ترین حالت، غالباً سه صفت موضوعی برای یک نشریه انتخاب می‌شود. البته لازم به ذکر است، در صورتیکه یک نشریه مربوط به گروه سنی و قشر خاصی از اقشار جامعه باشد، اغلب اولین صفت موضوعی به عنوان صنفی یا نوع گروه خاص مخاطب اشاره می‌کند. به مثال‌های زیر توجه فرمائید:
نگاره؛ ماهنامه دانش‌آموزی، فرهنگی و اجتماعی     روزنه؛ گاهنامه دانشجویی، سیاسی و تحلیلی
جاذبه؛ هفته‌نامه تخصصی، علمی و هنری        ریزپردازان؛ ماهنامه همگانی دانش و مهندسی کامپیوتر
تذکر: بدیهی است در یک نشریه‌ی صنفی تخصصی - نظیر نشریه‌ی تخصصی «علم رایانه» یا «علم پزشکی» - عموماً تمام مطالب مربوط به یک موضوع است و خواننده در آن به دنبال تنوع موضوعات نیست؛ ولی توصیه می‌شود جهت افزایش جذابیت، در نشریات عمومی دانش‌آموزی، این تنوع در موضوعات رعایت شود تا بتواند توجه علایق مختلف را جلب نماید.

6- صفحات ویژه :
در صورتیکه شکل ظاهری و صفحه بندی نشریه‌ی شما به سبک رایج یعنی دفترچه‌ای باشد، قطعاً 6 صفحه‌ی کلیدی خواهید داشت: جلد، پشت جلد(صفحه اول)، جلد پشت، صفحه آخر و دو صفحه وسط

 الف) روی جلد (جلد) :
روی جلد، که بطور خلاصه معروف به «جلد» نشریه است، همان اولین صفحه‌ی خارجی است که در وضعیت بسته بودن نشریه، دیده می‌شود. جلد هر نشریه – همانند جلد اصلی هر کتاب- از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. احتمالاً برایتان پیش آمده که در بازار کتاب، به کتابی برخورد کرده‌اید که طرح جلد (همراه عنوان جذاب کتاب) توجه شما را به خود جلب کرده است و شما مشتاق شده‌اید که به صفحات درون و مطالب آن نیز نگاهی بیاندازید! و یا اینکه برعکس، از کتابهایی که از طرح جلدشان خوشتان نمی‌آید، به سرعت عبور می‌کنید! (هرچند محتوای خوبی داشته باشد) جلد یک نشریه نیز اینچنین است. خصوصاً اینکه این مسأله برای نشریات مهم‌تر است. زیرا در انتخاب کتاب، فرد بیش از آنکه به دنبال ظاهر جذاب باشد، به دنبال موضوعی خاص می‌گردد، ولی نشریات، موضوع واحدی ندارند و لذا متولیان یک نشریه بایستی تلاش بیشتری برای جذب مخاطب بنمایند. از اینرو جلد نشریه‌ شما بایستی جذاب ترین عناوین و گرافیک را دارا باشد تا بتواند مخاطب را جذب نماید.
در طراحی جلد نشریه، به نکات زیر توجه کنید:
-    از گرافیکی ساده (غیر شلوغ)، زیبا، خلاقانه، جذاب و معنی دار (حاوی پیام) استفاده کنید.
-    عناوین مهمترین مقالات و موضوعات داخل نشریه را با اصطلاحات و عناوینی کوتاه و جذاب روی جلد بیاورید.
-    طرح روی جلد با اصلی ترین محتوای آن شماره از نشریه‌تان (یا مناسبت‌های تقویمی آن ماه)، تناسب داشته باشد.

ب) پشت جلد :
پشت جلد، طرف داخلی جلد اصلی و در واقع، صفحه‌ی اول نشریه است. غالباً در این صفحه، متن سرمقاله (سخن نخست)،  یک طرح گرافیکی مرتبط با موضوعات، فهرست کلی مطالب و شناسنامه‌ی نشریه قرار می‌گیرد. سعی کنید در چیدمان و صفحه‌آرایی این صفحه نیز دقت خاصی به خرج دهید، زیرا این صفحه پس از جلد، اولین منظر نگاه مخاطب است.

ج) جلد پشت :
جلد پشت، صفحه‌ی پشت صفحه ‌آخر نشریه یا به عبارتی سمت قرینه‌ی جلد اصلی درحالتی است که نشریه بسته باشد. این صفحه غالباً به تبلیغات اختصاص می‌یابد؛ حال ممکن است تبلیغات متعلق به موضوعات یا جایگاه حقوقی متولیان نشریه باشد و یا تبلیغ آزاد یک مؤسسه یا شرکت خصوصی دیگر(جهت تأمین کمک هزینه‌های مالی). البته در نشریات انجمن اسلامی مدارس که یک نشریه داخلی محسوب می‌شود، توصیه می‌شود این صفحه را با طرح‌های گرافیکی زیبا و حاوی جملات کوتاه و پیام‌های مهم مرتبط با قشر سنی دانش‌آموز، تکمیل کنید.

د) صفحه‌ی آخر :
سمت داخل جلد پشت را صفحه آخر گویند. این صفحه، آخرین صفحه‌ی رسمی نشریه شماست که از آن می‌توانید برای درج آخرین موضوعات و یا جمع بندی کل موضوعات نشریه‌تان استفاده کنید. توصیه می‌کنیم در صورت عدم محدودیت فضا برای مطالبتان، این صفحه را به جمع بندی و ذکر یک پیام پایانی (همراه با تصویر) اختصاص دهید. همچنین میتوانید بخشهایی نظیر جدول، مسابقه یا حتی شناسنامه‌ی نشریه را در این صفحه قرار دهید.

ه) صفحه مرکزی :
صفحه مرکزی، دوصفحه‌ی میانی نشریه است که محل دوخت در آن قرار می‌گیرد. این صفحه – که در واقع دو صفحه‌ی کنارهم و پیوسته است- در مقایسه با سایر صفحات، از اهمیت بیشتری برخوردار است. سعی کنید این دو صفحه را به بهترین موضوع نشریه اختصاص دهید. یا اینکه اگر تعداد صفحات نشریه‌تان زیاد است، این دو صفحه را به یک عکس بزرگ – البته مرتبط با مهمترین موضوع نشریه – همراه با یک یا چند جمله‌ روی (یا در کنار) آن، اختصاص دهید.

و اما تذکر مهم:
آنگونه که در ابتدا گفتیم، صفحات شرح داده شده در صورتی است که شکل ظاهری و صفحه بندی نشریه شما بصورت کلاسیک و رایج – یعنی دفترچه‌ای -  باشد؛ اما در صورتیکه قالب نشریه‌تان خارج از این سبک باشد (یعنی بصورتی خلاقانه صفحه آرایی و تا شده باشد)، ممکن است چنین صفحاتی با این تعاریف وجود نداشته باشد. در اینصورت، نشریه شما دارای یک سبک نو و قالب خلاق بوده و قسمت‌های اهم و مهم آن با توجه به نوع قالب تعیین می‌گردد. مثلاً فرض کنید انجمن اسلامی یک دبیرستان، نشریه‌ای را در حد یک برگ A4 پشت و رو و به شکل یک قایق یا موشک کاغذی طراحی کرده است.
توصیه می‌شود تا می‌توانید قالب ظاهری نشریه‌تان را از شکل کلاسیک دفترچه‌ای خارج نموده و با اشکال جذاب‌تر و خلاقانه‌ای با ابتکار خودتان طراحی کنید. هرگز فراموش نکنید، خلاقیت و ابتکار در ظاهر نشریه، از مهمترین عوامل افزایش جذابیت و مقبولیت یک نشریه بوده و در انجمن اسلامی به عنوان یک کلید جادویی برای موفقیت در نشریه، محسوب می‌شود.

7- سرمقاله / سخن نخست :
آنگونه که ابتدای هر کتاب، سخنی کوتاه تحت عنوان «مقدمه» یا «پیشگفتار» دیده می‌شود، نشریه نیز از این قاعده مستثنی نیست. «سرمقاله» یا «سخن نخست» در واقع مقدمه و پیامی است کوتاه که توسط سردبیر (یا مدیر مسئول) نوشته و در صفحه اول نشریه درج می‌شود. شما می‌توانید برای این مقدمه، عنوانی نو و مبتکرانه غیر از عناوین پیشنهادی (سرمقاله- سخن نخست) درنظر بگیرید. همچنین متن این پیام و مقدمه‌ی کوتاه بایستی ترجیحاً دوستانه بوده و بتواند در ابتدای نشریه با مخاطب ارتباط برقرار کند. شما در این مقدمه بایستی بطور خلاصه به اهداف نشریه و موضوع مهم روز اشاره کنید.

8- شناسنامه نشریه :
همانطور که از نامش پیداست، «شناسنامه»‌ی یک نشریه، بیان کننده کلیه مشخصات اصلی یک نشریه است. غالباً شناسنامه نشریه در محدوده مساحتی حداکثر به اندازه یک چهارم صفحه A4 (البته به نسبت مساحت صفحات) و در صفحه‌ی اول (داخل جلد) و یا صفحه‌ی آخر (داخل جلد پشت) قرار می‌گیرد. در شناسنامه نشریه، مشخصات حقوقی(سازمانی) و حقیقی(شخصی) گروه تهیه کننده نشریه ارائه می‌شود. این اطلاعات به شرح زیر است:

 

اطلاعات مندرج در شناسنامه یک نشریه
ردیف	عنوان	شرح
1	صاحب امتیاز	منظور از صاحب امتیاز، ارگان، نهاد یا تشکلی است که متولی اصلی یک نشریه بوده و مسئولیت قانونی و کلیه امتیازات حقوقی نشریه متعلق به آن است. نهاد صاحب امتیاز، وظیفه‌ی حمایت‌های مالی و حقوقی(اداری و قانونی) نشریه را برعهده دارد.
2	مدیر مسئول	مدیر مسئول، شخص اول نشریه و نماینده‌ی رسمی نهاد صاحب امتیاز در نشریه است. مدیر مسئول، مدیر و مسئول اصلی نشریه بوده و وظیفه هدایت، نظارت و مدیریت کلی امور نشریه را برعهده دارد. قابل ذکر است، مدیرمسئول تنها مسئولیت قانونی نشریه را برعهده داشته و غالباً در انجام امور اجرایی نشریه سهمی ندارد.
3	سردبیر	از آنجائیکه مدیرمسئول در مدیریت و پیگیری مستقیم امور اجرایی دخالتی ندارد، بدیهی است بایستی فردی را برای این مسئولیت در نظر بگیرد، از اینرو سردبیر، به عنوان مدیر و مسئول مستقیم کلیه امور و پیگیری‌های اجرایی نشریه منصوب می‌شود. به عبارت دیگر، مدیریت تمام امور و دغدغه‌های کاری یک نشریه (از قبیل پیگیری برگزاری جلسات، تهیه مطالب، تایپ و ویرایش و چاپ در زمان معین و...) برعهده سردبیر است.
4	هیأت تحریریه	هیأت تحریریه، گروه نویسندگان یا محققینی است که وظیفه تهیه و تأمین مطالب هرشماره از نشریه را برعهده دارند. ممکن است اعضای این هیئت در هرشماره تغییر یابند. اعضای هیئت تحریریه باید افرادی با انگیزه، متفکر و خلاق، اهل تحقیق و مطالعه، و خوش قلم باشند.
5	تایپیست	تایپیست فردی است که وظیفه تایپ مطالب تهیه شده توسط هیئت تحریریه را برعهده دارد. این فرد بایستی مسلط به یک برنامه‌‌ی ویرایشی نظیر word بوده و با قوانین و اصول تایپ و نگارش صحیح کلمات و لغات آشنایی داشته باشد. دقت و هوشیاری تایپیست در زمان تایپ اولیه مطالب، در کاهش چشم‌گیر اتلاف وقت توسط ویراستار و در نتیجه کاهش خطاهای لغوی و بهبود کیفیت نشریه بسیار مؤثر است.
6	ویراستار	ویراستار فردی است متخصص در ادبیات و اصول نگارش و نویسندگی که وظیفه‌ی غلط‌یابی، ویرایش و تصحیح اشتباهات املایی و ادبیاتی مطالب را برعهده دارد. ویراستاری ممکن است روی مطالب خام اولیه انجام شود، لیکن اغلب، مطالب تایپ شده به ویراستار تحویل می‌شود. قابل ذکر است غالباً ویراستار یک نشریه، همان شخص سردبیر است، لیکن ممکن است ویراستاری توسط فردی دیگر – یا حتی یک گروه مجزا - انجام شود.
7	صفحه آرایی و گرافیک (طراح)	پس از تایپ و ویرایش مطالب، نوبت چیدمان، صفحه‌آرایی و صفحه‌بندی نشریه است. صفحه‌آرا بایستی به نرم‌افزار کاری خود مسلط بوده و همچنین از ترکیب عکس و استفاده از گرافیک در صفحه‌آرایی غفلت ننماید. توصیه‌ می‌شود جهت افزایش زیبایی و جذابیت صفحات، برای صفحه‌آرایی، به جای استفاده از نرم افزارهای ویرایشی (نظیرword) از برنامه‌های گرافیکی (نظیرphotoshop) استفاده کنید.
8	مدیر اجرایی	مدیراجرایی، بازوی کاری و توانمند سردبیر است. از آنجائیکه دغدغه‌ها و پیگیری‌های اجرایی و عملیاتی نشریه زیاد است، سردبیر فردی را به عنوان مدیر اجرایی جهت انجام مستقیم امور اجرایی منصوب می‌کند. از مهمترین وظایف مدیراجرایی، می‌توان به این موارد اشاره کرد: پیگیری نقل و انتقال مطالب بین تحریریه، ویراستار، تایپیست و صفحه‌آرا، پیگیری امور تکثیر و چاپ، تبلیغ، امور اشتراک، توزیع و امور مالی...
9	ارتباط با ما...	در آخرین قسمت شناسنامه نشریه، بایستی پل ارتباطی بین مخاطبین و مسئولین نشریه بصورت شفاف معرفی گردد. این اطلاعات می‌تواند ترکیبی از این موارد باشد: آدرس دقیق و صندوق پستی دفتر نشریه، شماره تلفن و نمابر، شماره همراهی جهت ارتباط پیامکی، آدرس وب سایت یا پست الکترونیکی نشریه یا سردبیر...

 

9- مهمترین قالب‌های انتقال محتوا در یک نشریه:
صرف‌نظر از محتوا و موضوع یک مطلب در نشریه باشد، برای انتقال یک مطلب و محتوا به خواننده، قالب‌های ساختاری و نگارشی متعدد و متنوعی وجود دارد که توصیه می‌کنیم حتماً به این قالب‌ها توجه داشته و در حد امکان از آنها استفاده کنید. در جدول زیر، برخی از مهمترین قالب ها ارائه شده است:

 

ردیف	عنوان قالب	شرح
1	خبر	پاراگرافی کوتاه که خواننده را از آخرین تغییر و تحولات و اتفاقات روز، درباره موضوع خاصی مطلع می‌کند.
2	گزارش	نوعی خبر است که مربوط به مراسم، جلسه یا برنامه‌ی خاصی است. غالباً گزارش همراه با عکس است.
3	مصاحبه	متن گفتگو با یک مسئول یا شخصیت برجسته اجتماعی، در قالب پرسش و پاسخ های کوتاه و هدفمند
4	طنز و کاریکاتور	قالبی جذاب، تأثیرگذار و همه پسند برای بیان و انتقال برخی مشکلات، معظلات و مفاهیم اجتماعی (باتوجه به اهمیت، تأثیرگذاری ویژه و نیز در دسترس‌ بودن منابع فراوان این قالب- خصوصاً در اینترنت- توصیه می‌شود در استفاده از کاریکاتور و زبان طنز در نشریه‌تان، هرگز غافل نشوید.)
5	عکس	عکس، زبان گویای یک موضوع است. استفاده از عکس در کنار هرقالب متنی دیگر، علاوه بر افزایش زیبایی و جذابیت محتوا، به مطلب درج شده سندیت نیز می‌بخشد.
6	داستان	باتوجه به جذابیت بیشتر داستان در مقایسه با برخی قالب‌های متنی دیگر، استفاده از داستان‌های کوتاه در نشریه، می‌تواند وسیله‌ی خوب و تأثیرگذاری برای انتقال یک محتوا به ذهن مخاطب باشد.
7	مقاله	مقاله، متونی است غالباً جدی و با موضوعی واحد (تقریباً علمی یا تخصصی) که به بررسی تخصصی یک موضوع پرداخته و اغلب توسط یک نفر متخصص و صاحب قلم نوشته می‌شود.
8	شعر	استفاده از شعر در نشریه، همچون داستان، طنز و کاریکاتور، باعث جذب مخاطبینی با ذائقه‌های ادبی شده و به تنوع و جذابیت نشریه می‌افزاید.
9	یادداشت	یادداشت، یک دست‌نوشته‌ی کوتاه است که غالباً با زبان غیررسمی یا محاوره‌ای و با هدف نقد یا بیان یک نکته یا مسأله، نوشته می‌شود. یادداشت می‌تواند با عناوین خاصی نظیر ستون آزاد ظاهر شده و یا محتواهای خاصی نظیر متن یک پیامک را به خود اختصاص دهد.
10	...	......

 

بخش دوم :مراحل کاری و عملیاتی تهیه یک نشریه

در این بخش بطور خلاصه، مراحل اجرایی و عملیاتی تشکیل و تهیه یک شماره از یک نشریه، بیان می‌شود:

1) مرحله اول : تعیین مدیر مسئول
اولین گام، تعیین شخصی است که قرار است متولی اصلی یک نشریه باشد. در نشریات حقوقی(غیر شخصی) مدیر مسئول را نهاد «صاحب امتیاز» تعیین می‌کند. در انجمن اسلامی، مدیر مسئول نشریه‌ی انجمن مدرسه، شخص اول انجمن اسلامی مدرسه – یعنی مسئول انجمن اسلامی مدرسه – است. غالباً طراحی اهداف، اصول و قواعد کلی نشریه نظیر « قالب محتوایی نشریه» (همان صفات موضوعی ذکر شده در بند5 ) در ابتدای تشکیل یک نشریه، توسط مدیر مسئول انجام می‌گیرد.

2) مرحله دوم : تعیین سردبیر
در دومین گام، مدیر مسئول، شخصی فعال، علاقمند و توانا را به عنوان «سردبیر» و مسئول مستقیم کنترل و پیگیری کلیه امور نشریه، انتخاب می‌نماید. غالباً سردبیر، مسئول واحد آموزش انجمن مدرسه خواهد بود.
مهمترین وظایف سردبیر، بدین شرح است:
1)    عزل و نصب دبیر سرویس ها، مدیر اجرایی و سایر افراد فعال در نشریه با هماهنگی با مدیرمسئول
2)    تعیین محورهای اساسی مطالب برای هر شماره با تائید کلی مدیر مسئول
3)    پیگیری از دبیر سرویس ها برای تحویل به موقع مطالب
4)    بررسی، تایید و یا رد مطالب رسیده و اعمال نظر از جنبه های مختلف ( محتوایی ، نگارشی و ... )
5)    نظارت بر صفحه آرایی، چاپ، توزیع، امور مشترکین، امور مالی و کلیه وظایف مدیر اجرایی
6)    آموزش افراد مورد نیاز برای ورود به سرویس ها یا سایر بخش‌های نشریه
7)    پیگیری تقویت ارتباط با مخاطبین، جذب و مشارکت گیری روزافزون آنها در مطالب و مراحل تهیه نشریه

3) مرحله سوم : تعیین سایر اعضای گروه نشریه
پس از مشخص شدن سردبیر، وی باید با توجه به چارت نشریه، نسبت به شناسایی، جذب و انتصاب اعضای مورد نیاز چارت نشریه، اقدام نماید. حداقل این اعضا ( که در بخش شناسنامه نشریه در بند8 نیز آمده است ) بدین شرح ‌اند:
- هیئت تحریریه  - تایپیست - صفحه‌ آرا (طراح) - مدیر اجرایی
تذکر: آنگونه که در بخش شناسنامه اشاره شد، وظیفه‌ی ویراستاری مطالب نشریه قاعدتاً به عهده‌ی شخص سردبیر است، لیکن درصورت وجود فردی خبره و متخصص در زمینه‌ی ویراستاری، سردبیر می‌تواند این وظیفه را به شخص دیگری به عنوان ویراستار، واگذار نماید.
پس از تکمیل اعضای گروه، سردبیر بایستی با برگزاری جلساتی رسمی با اعضای گروه نشریه، نسبت به توجیه، آموزش و هماهنگی‌های کاری لازم اقدام نموده و درباره راه‌کارهای رفع مشکلات و موانع موجود، با یکدیگر هم‌اندیشی نمایند. متذکر می‌شویم، هم هدفی، همدلی و هماهنگی اعضای گروه نشریه، اولین و مهمترین شرط موفقیت و تحقق اهداف یک نشریه است.

4) مرحله چهارم : تعیین و فعال‌سازی سرویس‌ها و هیئت تحریریه
اولین گام جهت تهیه اولین شماره یک نشریه، فعال‌سازی اعضای هیئت تحریریه و تعیین «سرویس‌ها» است. سرویس‌های نشریه، در واقع همان موضوعات یا قالب‌های ساختاری یک نشریه است. اغلب برای تسریع و تسهیل در تهیه مطالب نشریه، سردبیر برای هر قالب (موضوعی یا ساختاری) فرد یا گروهی را به عنوان دبیر «سرویس» آن موضوع یا قالب، مشخص می‌کند. مثلاً دبیر سرویس «فرهنگی»، دبیر سرویس «سیاسی» یا دبیر سرویس «کاریکاور و طنز»... دبیر هر سرویس، وظیفه تهیه و تأمین مطالب آن سرویس (موضوع یا قالب) را در مهلت زمانی تعیین شده، بر عهده دارد. لازم به ذکر است، تهیه یک مطلب ممکن است توسط نگارش با قلم اعضای هیئت تحریریه (تولید) و یا حاصل یک تحقیق یا مصاحبه (یا هریک از دیگر قالب‌های ذکر شده در جدول بند9) باشد.
آنگونه که گفته شد، باتوجه به تعداد و توانایی اعضای هیئت تحریریه، ممکن است هر سرویس فقط یک نفر متولی داشته باشد، یا حتی یک‌نفر متولی چند سرویس باشد. البته در بهترین حالت، هر سرویس، یک گروه مستقل را به خود اختصاص می‌دهد.
به منظور فعال‌سازی و نظم بخشی به فرآیند تهیه نشریه، سردبیر بایستی با توجیه دقیق اعضای تحریریه و دبیر سرویس‌ها، مهلت دقیق تهیه مطالب را برای دبیر هر سرویس، تعیین کند. مثلاً دبیر سرویس مصاحبه باید بداند مصاحبه‌اش بایستی بصورت مکتوب حداکثر تا ساعت 9صبح روز شنبه فلان تاریخ، به دست سردبیر رسیده باشد.
نکته مهم:  باتوجه به اینکه اعضای عضو انجمن اسلامی در یک مدرسه غالباً کم نیستند، سعی کنید با شناسایی و جذب صحیح و دقیق، بیشترین اعضای ممکن را در قالب سرویس‌های مختلف و متنوع نشریه انجمن اسلامی مدرسه‌تان، سازماندهی و بکارگیری کنید.

5) مرحله پنجم : بررسی مطالب و ویرایش اولیه
پس تهیه مطالب توسط سرویس‌ها (هیئت تحریریه) نوبت بررسی و ویراستاری آنها توسط سردبیر است. (قابل ذکر است تحویل مطالب به سردبیر، ممکن است بطور مستقیم توسط دبیر سرویس، و یا توسط «مدیر اجرایی» انجام گیرد.) سردبیر در بررسی اولیه، مطالب تهیه شده را به دقت مطالعه نموده و در صورت لزوم به حذف، اضافه و اصلاح مطالب می‌پردازد. اصلاحات دست‌نویس سردبیر (خصوصاً کاراکترهای کوچکی نظیر ویرگول، نقطه و...)  ترجیحاً بایستی با رنگی متفاوت از متن اصلی باشد تا در چشم تایپیست، از قلم نیفتد.
برخی از مهمترین قواعد و اصول ویراستاری بدین شرح است:
-    جایگزینی کلمات و اصطلاحات عربی با معادل‌های فارسی، تا حد امکان
-    استفاده بجا از پرانتر (...) و جمله معترضه (جملات بین دو خط تیره)
-    استفاده بجا از ویرگول، نقطه، نقطه ویرگول، دونقطه(:)، سه نقطه(...)، علامت تعجب، همزه، الف همزه، خط تیره و ممیز بین دو کلمه و سایر قواعد املائی
-    پرهیز از بکارگیری جملات طولانی و رعایت اصول انقطاع جمله و پاراگراف بندی
-    استفاده از ادبیات محاوره‌ای به جای ادبیات کتابی و رسمی با توجه به نوع مطلب و جلوگیری از ترکیب سهوی این دو ادبیات
-    استفاده از شکل صحیح جمع کلمات و عدم ترکیب نشانه‌های جمع عربی با کلمات فارسی و بالعکس

6) مرحله ششم : تایپ مطالب
مطالب بررسی شده توسط سردبیر، جهت تایپ باید بدست تایپیست برسد. (بازهم قاعدتاً این وظیفه بایستی توسط مدیر اجرایی صورت گیرد.) تایپیست نیز باید با دقت و مهارت، مطالب دریافتی را به تفکیک قالب یا موضوع در یک برنامه ویرایشی (نظیر word) تایپ نماید. تسلط، آگاهی و دقت تایپیست در رعایت اصول صحیح تایپ و حروفچینی، به زیبایی، خوش‌خوانی، اعتباردهی و افزایش بار ادبیاتی نشریه بسیار کمک می‌کند. برخی از مهمترین این قواعد و اصول، بدین شرح است:
- استفاده از فاصله‌ی کوتاه (shift+space) به جای فاصله معمولی (space) مابین کلمات ترکیبی یا نشانه‌های جمع. مثلاً : «می‌گردد» به‌جای «می گردد»، « دانش‌آموز» به‌جای «دانش آموز»، «محاوره‌ای» به‌جای «محاوره ای»، ویا «نامه‌ها» به‌جای «نامه ها»
- رعایت فاصله‌ی ویرگول و نقطه، با کلمه‌ی قبل و بعد، طبق این قاعده که همواره کاراکترهای کنترلی (نظیر ویرگول و نقطه و...) بایستی به کلمه‌ی قبل چسبیده و از کلمه‌ی بعد به اندازه‌ی یک فاصله خالی، فاصله داشته باشد. مثلاً:
«من، تو، او: ما» به جای «من ،تو ، او :ما»، یا «سلام، ای صبح زیبا... دوستت دارم.» به‌جای «سلام ،ای صبح زیبا .....دوستت دارم .»
- رعایت فرورفتگی ابتدای هر پاراگراف
- عدم استفاده از shifr+enter (شکستن خط ضروری) در لابلای متون (هنگام تایپ، نه هنگام صفحه‌آرایی)

7) مرحله هفتم : ویرایش نهایی مطالب تایپ شده
پس از پایان تایپ، پرینت مطالب مجدداً بدست سردبیر (یا ویراستار) رسیده و مطالب تایپ شده برای دومین بار بررسی می‌شود تا از عدم وجود غلط‌های احتمالی هنگام تایپ، اطمینان حاصل شود. در این مرحله، در صورت نیاز مجدد به اصلاح توسط تایپیست، پرینت‌های اصلاح شده (توسط مدیر اجرایی) به تایپیست برگشت داده شده و پس از اصلاح نهایی، فایل رایانه‌ای متنی مطالب (توسط مدیر اجرایی) تحویل صراح (صفحه آرا) می‌گردد.

8) مرحله هشتم : صفحه‌ آرایی
فرد طراح، فایل متنی مطالب اصلاح شده را دریافت و در برنامه‌ای گرافیکی – نظیر photoshop یا freehand – باز می‌کند. هرچند طراح می‌تواند صفحه آرایی نشریه را توسط همان نرم افزار ویرایشی – نظیر word – انجام دهد، ولیکن پیش از این اشاره شد، به منظور افزایش توان طراحی و زیباسازی گرافیکی ظاهر صفحات، توصیه می‌کنیم صفحه آرایی نشریه در یک برنامه گرافیکی انجام پذیرد. فرد طراح نیز بایستی در کار با نرم افزار مربوطه، متبهر بوده و با استفاده از عکس‌های مرتبط، جذاب و متنوع، در طراحی صفحات، خلاقیت و خوش سلیقگی لازم را به خرج دهد.

9) مرحله نهم : تأیید نهایی، تکثیر یا چاپ
پس از تکمیل صفحه آرایی، نشریه آماده‌ی چاپ خواهد بود. البته از آنجائیکه در دو مرحله‌ی قبلی ویراستاری سردبیر، تنها «متون» خام، مورد بررسی قرار گرفته و عکس‌ها، کاریکاتورها، نحوه چیدمان مطالب و گرافیک صفحات، بازدید و بررسی نشده است، لازم است صفحات آماده چاپ یا تکثیر، قبل از چاپ(یا تکثیر) برای آخرین بار توسط سردبیر (یا مدیر مسئول) مرور و تأیید نهایی را بگیرد.
چاپ و تکثیر یک نشریه غالباً به دو روش انجام می‌شود:
الف) چاپ: این روش برای نشریاتی است که اولاً محدوده‌ی مخاطبین بیشتر از 1000 نفر داشته و ثانیاً محدودیت مالی برای سفارش چاپ به چاپخانه (چاپ افست) ندارند. در اینصورت، طراح بایستی فایل آماده‌ی چاپ نشریه را در قالب صفحات با پسوند tif به چاپخانه تحویل دهد. در این روش نیازی به پرینت صفحات نیست. این چاپ ممکن است تک رنگ، دو رنگ یا چهار رنگ باشد. (بسته به بودجه)
ب) پرینت و تکثیر: این روش برای نشریاتی است که تعداد مخاطبین کمی (کمتر از 1000نفر) داشته و یا از لحاظ مالی نیز دارای محدودیت هستند. در این روش، صفحات طراحی شده، با رزولیشن 600 dpi (برای واضح افتادن عکس‌ها در تکثیر) پرینت گرفته شده و توسط دستگاه فتوکپی، تکثیر می‌شود. هرچند در این روش، صفحات نشریه بصورت تک‌رنگ (مشکی) تهیه خواهد شد، لیکن در صورت تمایل و وجود بودجه، می‌توانید استثنائاً دوصفحه یا همان برگی که یکطرفش، جلد رو و پشت نشریه را به خود اختصاص داده، بصورت رنگی طراحی کرده و پرینت و کپی رنگی لیزری بگیرید. جهت اطلاع شما عزیزان، در حال حاضر، هزینه هر برگ پرینت رنگی در ابعاد A4 حدود 1000 تومان و هزینه کپی رنگی هر صفحه‌A4 حدود 250 تا 300 تومان است.

10) مرحله دهم : آماده سازی نشریه جهت توزیع
پس از چاپ یا تکثیر، نشریه باید برای توزیع آماده شود. در صورتیکه نشریه توسط چاپخانه تهیه شده باشد، غالباً توسط دستگاه، صفحه بندی و دوخت خورده است و لذا تقریباً کار تمام است؛ اما در حالت تکثیر، صفحات تکثیر شده بایستی توسط افراد، داخل هم قرار گرفته و دوخت بخورد. حتی گاهی اوقات بسته به نوع و قالب صفحات ممکن است لازم باشد قبل از دوخت، قسمت‌های اضافی و زائد صفحات، توسط دستگاه برش، در چاپخانه برش بخورد.
به هر حال، پس از صفحه بندی و دوخت، نشریه آماده‌ است. در اینجا بایستی نسخه‌های متعلق به مشترکین خاص، داخل سلفون قرار گرفته و نام و مشخصات مشترک که روی قطعه کاغذ کوچکی پرینت گرفته شده، داخل آن قرار بگیرد. توصیه می‌کنیم نسخه‌های متعلق به مدیر، مسئولین و دبیران مدرسه یا سایر شخصیت‌های مدنظر را اینگونه آماده کنید.

11) مرحله یاز دهم :  توزیع نشریه
اکنون نوبت توزیع حاصل دسترنج ده‌ها روز کار و تلاش است. قطعاً از اینکار لذت برده و خستگی چندین روزه‌تان به در خواهد شد...
و اما درباره نحوه توزیع نشریه، در نشریات صنفی بزرگ، نسخه‌های مشترکین، بصورت کاملاً رسمی، توسط پست ارسال شود، توصیه می‌کنیم درصورتیکه شما نیز مشترکینی خارج از مدرسه و دور از دسترس دارید، همین کار را انجام دهید. مثلاً فرض کنیم قصد دارید نشریه‌تان را برای برخی مسئولین و شخصیت‌های سطح شهرتان نظیر شهردار، فرماندار، امام جمعه یا رئیس آموزش و پرورش ارسال کنید، ارسال پستی به آدرس دقیق منزل یا محل کار آنان، رسمی‌ترین (به قول خودتان، باکلاس‌ترین) روش خواهد بود.  ولی شما می‌توانید آنها را بصورت دستی و حضوری به افراد مدنظر تحویل دهید.
اما مسلم است که بخش اصلی مخاطبین شما، اعضای انجمن اسلامی مدرسه‌تان و در درجه بعدی سایر دانش‌آموزان مدرسه شما هستند. فراموش نکنید در انجمن اسلامی، یک نشریه، بیش از آنکه وسیله‌ای برای تغذیه فکری و محتوایی مخاطبین باشد، ابزاری برای برقراری ارتباط و تقویت انسجام تشکیلاتی بین اعضاست و شما بایستی اهداف تشکیلاتی خود را در نشریه دنبال کنید. از اینرو توصیه می‌شود توزیع نشریه را برای اعضای انجمن اسلامی یا سایر دانش‌آموزان، از روش حضوری و اصطلاحاً چهره به چهره، انجام دهید. توصیه می‌شود از اعضای فعال و خوش برخورد انجمن مدرسه – خصوصاً اعضای هیئت مرکزی - برای توزیع نشریه استفاده کنید.
نکته مهم دیگر در بحث توزیع اینکه سعی کنید قبل از توزیع، ذهن دانش‌آموزان را برای استقبال از نشریه، تشنه و آماده کنید. این کار را می‌توانید با تکنیک‌ها و ترفندهای تبلیغاتی حساب شده انجام دهید.
مثلاً فرض کنید قرار است صبح روز شنبه‌ی اول هر ماه، نشریه شما توزیع شود، از چند روز قبل فضا را برای آنروز (البته بصورت مبهم و غیرمستقیم) آماده کنید. مثلاً 7 روز قبل، اطلاعیه‌ای بزرگ تنظیم کنید که در آن فقط دو جمله به چشم می‌خورد:
« 7 روز دیگر ... ! »  +  « انجمن اسلامی دبیرستان ... »
فردای آنروز جای همان جمله اول، بنویسید « 6 روز دیگر ... ! »، روز بعد « 5 روز دیگر ... !‌ » به روز سوم که رسید، بنویسید: « فقط 3 روز دیگر ... ! » فردایش: « دانش‌آموزان عزیز، فقط 2 روز دیگر... ! » و روز آخر (پنجشنبه آخر هفته) بنویسید:
« اندکی صبر، فقط یک روز دیگر...! دوستان، صبح شنبه منتظر ما باشید...!! »
و صبح روز موعود – یعنی شنبه اول ماه – در همان محل قبلی، اطلاعیه جدیدی با رنگ و سبکی متفاوت نصب کنید بدین صورت که اولین و بزرگترین کلمه‌ای که در آن به چشم می‌خورد، عنوان نشریه است. البته سعی کنید در صورت امکان، نام نشریه را با همان شکل و گرافیک ظاهری بنویسید که به عنوان لوگوی نشریه، روی جلد نشریه‌تان درج کرده‌اید؛ و در زیر آن بنویسید:

دوستان، صبح زیبای آغاز اولین هفته‌ی ماه جدید، به خیر
انتظار به پایان رسید !
 اعضای محترم انجمن اسلامی و سایر علاقمندان می‌توانند جهت دریافت نشریه .... (نام نشریه)
به دفتر انجمن اسلامی مراجعه نمایند.
و یا :
در اولین زنگ تفریح، منتظر دوستان ما باشید. نشریه ... انجمن اسلامی مدرسه، بین اعضا و سایر علاقمندان توزیع می‌گردد.

البته توجه داشتیه باشید که هر تکنیک تبلیغاتی نظیر این مثال، فقط بار اول نتیجه می‌دهد و تکرار این ترفند در ماه‌های بعدی، کار را لوس و بی‌اثر می‌کند، لذا این مثال، تنها یک نمونه و الگوست و شما باید با مشورت و هم اندیشی با سایر دوستانتان در گروه نشریه، درباره طراحی ترفندها و تکنیک‌های جدید و خلاقانه برای توزیع هر شماره از نشریه‌تان، تلاش کنید. 

12) مرحله دواز دهم : کنترل، نظرسنجی و ارزیابی
اکثراً فکر می‌کنند پس از توزیع نشریه، دیگر کار تمام است و باید بعد از کمی استراحت، به فکر شماره بعد بود. اما هنوز قسمت مهم و حساس کار مانده است. در انجمن اسلامی، نشریه تنها یک وسیله‌ی تبلیغاتی نیست که فقط به دنبال هیاهو و جوسازی تبلیغاتی آن باشیم! هدف اصلی یک نشریه، برقراری ارتباط از طریق نوشتار است. باید ببینید زحمات شما چقدر نتیجه داده است؟! اعضا و سایر دانش‌آموزان، چقدر از آن استقبال کرده‌اند؟! نقاط ضعف و قوت نشریه‌تان کجاست؟! کدام مطالب و کدام بخش‌ها تأثیرگذارتر بوده است؟! آیا نشریه‌تان توانسته است در مدرسه نقش‌آفرینی کند؟! چه میزان از اهداف نشریه‌تان محقق شده است؟!
آیا پیگیری کرده‌اید ببینید چه کسانی بصورت خودجوش به دنبال تهیه و مطالعه نشریه بوده و چه کسانی در برخورد با آن، بی علاقه یا کم رغبت‌اند؟! آیا از هرشماره از نشریه برای شناسایی و جذب اعضای جدید استفاده کرده‌اید؟! آیا از این موقعیت، حداکثر استفاده و بهره‌برداری تشکیلاتی کرده‌اید؟!
این‌ها همه‌ی سؤالات و مسائلی است که از اولین لحظه‌ی توزیع نشریه باید با دقت و زیرکی تمام، به دنبال آن باشید؛ فرم نظرسنجی بدهید، بطور شفاهی از بچه‌ها درباره مطالب و ظاهر نشریه بپرسید، نتایج معماها و مسابقات داخل نشریه را بررسی کنید، تغییرات فکری و رفتاری آنان را در موضوعاتی که در نشریه مطرح کرده‌اید، بررسی کنید، نقاط ضعف و قوت را به دقت شناسایی کرده و در شماره‌های بعدی لحاظ کنید، و خلاصه یک کلام، از «کنترل، نظرسنجی و ارزیابی» نتایج نشریه برای ارتقاء سطح کیفی و کمی نشریه و تحقق بیشتر و سریعتر اهداف مقدس انجمن اسلامی مدرسه‌تان، غافل نشوید.

اکنون با خیال راحت از انجام تکلیفی بزرگ و ارزشمند در سنگر مقدس انجمن اسلامی، شکر حضرت حق را بجای آورده و پس از استراحتی کوتاه، با امید، نشاط و نیتی خالص، آستین همت را برای نسخه بعدی نشریه‌تان، بالا بزنید.

بخش سوم : عوامل موفقیت در نشریه

شناخت مخاطب :
جزء مهمترین گام هایی که برای موفقیت یک نشریه بر می داریم ، موضوع شناخت مخاطب است. ما قبل از هر کاری در نشریه ابتدا باید بدانیم که مخاطب مان چه کسی است و در چه بازه سنی ای قرار دارد.
این شناخت بوسیله ، شناسایی نیازها ، خواسته ها ، کمبود ها و آسیب های مخاطب صورت می گیرد. و بعد از آن که ما شناخت خوب و کافی را از این موارد داشتیم می توانیم اهداف ، چشم انداز و برنامه های نشریه مان را ترسیم و تنظیم کنیم.
به طور مثال اگر مخاطب ما دانش آموزان دوره متوسطه است باید با یک سری از ویژگی های این رده سنی جوان ها مانند تنوع طلبی ، صراحت ، تحرک و پویایی ، صمیمیت ، میل به تجربه کردن و غیره ، آشنایی داشته باشیم و فضاها و قالب های مطالب نشریه خود را با توجه به این ویژگی ها هم سو کنیم.

 قرار داشتن منبع پیام در درون گیرندگان پیام :
برای جذب مخاطبین خاص خود و همراه کردن آن ها در شماره های متوالی ، باید توجه داشته باشیم که تالیف و ارائه مطالب باید به گونه ای باشد که نویسندگان و مولفین مطالب ، خود از میان رده سنی مخاطب باشند. زیرا با توجه به نکته قبلی ای که گفته شد، فرد نویسنده اگر خود از میان رده سنی مخاطب باشد، مطمئنا ویژگی های روانی و اجتماعی آن ها نیز نزدیک به هم و تا حدی یکسان است و این موضوع به انتقال مفاهیم بسیار کمک می کند.
البته این بدان معنا نیست که عنصر تجربه و حرفه ای گری در این میان نقشی ندارد ، بلکه قرار گرفتن گروهی مجرب و حرفه ای در کنار گروه نویسندگان و ایفا نقش هدایتی ، لازم و ضروری است.

نوآوری در عکس ها و رنگ ها:
ما هر چه قدر هم در نشریه خود مطالب قوی و خوب داشته باشیم اما از لحاظ عکس و تصویر سازی ضعیف باشیم ، خواننده چندان رغبتی برای خواندن یک مطلب نمی کند و این عکس است که به مطلب حرکت و احساس می دهد و باید به این نکته توجه داشته باشیم که حتما در همه صفحات نشریه و به خصوص در طرح جلد آن ، از عکس ها و تصویرسازی های مناسب و جذاب استفاده کنیم و حتی می توانیم بعضی از صفحات نشریه مان را به عکس اختصاص دهیم. (گزارش تصویری از فعالیت های انجمن ، عکس های خبری و ... .)

نوآوری در ادبیات نشریه و سازمان حروف و به ویژه در تیترها:
مخاطب باید نشریه را دوست و رفیق خود احساس کند و این کار محقق نخواهد شد مگر با استفاده از ادبیات صمیمی و خودمانی نزدیک به زبان مخاطب ( ادبیات محاوره ای) در مطالب نشریه. و همچنین استفاده از زبان طنز در نوشته ها بدلیل سازگاری بیشتر ذائقه جوان با طنز.
« تیتر» یکی از مهم ترین قسمت های هر مطلب است و به عبارتی« تیتر»  هدایتگر خواننده به سوی مطلب است و جمله یا عبارتی است که به مطلب هویت می دهد و می تواند خواننده را به خواندن مطلب ترغیب کند یا او را از خواندن باز دارد. بنابراین  تیتر باید بتواند با حداقل واژه ها ، حداکثر معنا و مفهموم را برساند.
پس یادمان نرود که برای مطالبمان حتما تیترهای جذاب و پر معنا انتخاب کنیم.

تعامل با مخاطبین نشریه :
مخاطبین نشریه باید احساس کنند که در نشریه حضور دارند و وجود آن ها برای صاحبان نشریه دارای اهمیت است و این موضوع با استفاده از راه کارهایی هم چون نظرسنجی ها ، ستون گفت و شنود ، پیامک و ... محقق می شود.
این تعامل با مخاطب می تواند :
1-  ملاکی برای ارزیابی موفقیت و یا عدم موفقیت شما و رفع کاستی ها باشد.
2-  نوع نگاه مخاطب را شناسایی و این نگاه را در ارائه مطالب نشریه حاکم کنیم.
3-  بسیار کمک کند به شما برای گرفتن ایده و سوژه از مخاطبین.

هماهنگی گروه تولید کننده نشریه ( مدیرمسئول ، سردبیر ، تحریریه و ...)
در فضای داخلی نشریه باید گروه تولید کننده ، در اعتقادات و نگرش ها در هنگام سیاست گذاری های نشریه و مراحل مختلف تولید آن ، نیز هماهنگ باشند. و با برگزاری جلسات مستمر بین مدیرمسئول و سردبیر و تحریریه می توان به این هماهنگی رسید.

نقدپذیری از طریق تشکیل گروه های نقد نشریه :
مخاطب باید خود را در نشریه سهیم بداند و احساس کند که نظرات او برای نشریه مهم است و برای تحقق این موضوع می توان گروه های نقد و بررسی صفحات مختلف نشریه با حضور مخاطبین تشکیل داد و همچنین صفحاتی را به نظرات و انتقادات و پیشنهادات آنان اختصاص داد.

 جلوتر از مخاطب حرکت کردن:
این جلوتر بودن به ما این امکان را می دهد که با شناختی که از علایق و سلایق مخاطب داریم ، حرکت آن ها را در جامعه پیش بینی نماییم و نشریه را با دگرگونی هایی که در جامعه برای او رخ می دهد ، همگام و هم سو نموده و اصطلاحا حرکت او را رهبری نماییم.


استفاده از زبان غیر مستقیم در هدایت جوانان :
یکی دیگر از خصوصیاتی که برای رده سنی جوان برشمرده شد تمایل به تجربه کردن بود. نشریات موفق برای آن که بتوانند مخاطبین خود را به سمت و سویی که در سیاست گذارهای نشریه لحاظ شده است ، هدایت نمایند ، از ارشاد مستقیم و به عنوان کسی که بالاتر از جوان است ، پرهیز کرده و با زبانی غیرمستقیم و نامحسوس سعی در هدایت مخاطبین جوان خود نموده اند.

استفاده از نظرات کارشناسی در زمینه های مختلف دینی ، جامعه شناسی ، روانشناسی و ...
ما برای غنای مطالب نشریه و هم چنین تالیف آگاهانه باید از کارشناسان مربوط با هر صفحه استفاده کنیم.

مواظبت و جلوگیری از چند پارگی شدن مطالب و عدم رشد کاریکاتوری نشریه:
یکی از آسیب هایی که گریبانگیر برخی از نشریات است ، چند پارگی در ارائه مطالب و صفحات است. به طور مثال صفحاتی که مطالب دینی در آن می آید ، باید در نهایت سازش و هم خوانی با صفحات کناری خود باشد .
اگر به کاریکاتور توجه کرده باشید یکی از ویژگی های بارز آن عدم تناسب بین قسمت های مختلف آن است. به طور مثال در کریکاتور یک شخصیت ، سر وی از تنش خیلی بزرگتر است و اعضای بدن او متناسب با هم نیستند. در بعضی از نشریات شاهد هستیم که همه صفحات آن با هم تناسب و توازن ندارند. تعدادی از صفحات آن قدر قوی کار شده اند و تعدادی دیگر بسیار ضعیف.
و این مصداق همان کاریکاتور است. ما باید حداکثر تلاش خود را انجام دهیم که تمام صفحات نشریه در سطحی متوازن و مطلوب باشند و از رشد کاریکاتوری نشریه جلوگیری کنیم.

تربیت کادر و نگاه سازمانی و سیستمی به کار :
ما در نشریه نباید برای همیشه متکی بر تعداد خاصی از نویسنده ها باشیم و باید با برگزاری کلاس ها و مسابقات  و کشف استعدادها در بین مخاطبین خود ، از میان آنان کسانی را به کادر نویسندگان خود اضافه کنیم.
نکاتی کاربردی و مهم !
خوب ، بعد از ریختن یک سطل آب سرد روی سرتان ( جهت جوش نیاوردن) ، لازم با بعضی نکات کاربردی و مهم آشنا شوید.
.  شما باید در چارت نشریه آرمانی فکر کنید تا بتوانید به حداقل ها برسید.
. سعی کنید از تعداد زیادی از بچه های مدرسه برای انتشار نشریه کمک بگیرید و خورگی بگذارید کنار و همه کارها را خودتان انجام ندهید.
. ابتدا یک جلسه حداقل سه نفری تشکیل دهید و در مورد محتویات و نام نشریه به توافق برسید. سپس یک نفر از جمع به نمایندگی از شما از مدیر مدرسه وقت بگیرد و ایشان را در جریان کارها قرار دهد. ( جهت تسریع در رسیدن به اهداف استراتژیکی) البته به آن نماینده ایثارگر بگویید که ب بسم ا... از پول و بودجه حرف نزد که آن وقت فاتحه ... )
. در مرحله بعدی اطلاعیه را برای جلب مشارکت دانش آموزان برای آوردن  آثار فاخرشان تهییه نمایید.
(سعی کنید قول و قرارهای الکی ندهید که مطلب همه چاپ خواهد شد تا بعد از چاپ نشدن مطالبشان ، سیصد و نود نفر شما را سیاه و کبود کنند و ... )
حال می رسیم به قسمت اصلی کار. بعد از این که اعجوبه های مدرسه را کشف کردید نوبت به بستن چارت و تقسیم بندی وظایف می‌شود . ما در این جا شما را با چارت یک نشریه آشنا می کنیم.

مدیر مسئول :
کسی است که کلیه مسئولیت های اجرایی  - مالی و اداری را بر عهده دارد. مدیر مسئول می‌تواند بخشی از اختیارات و وظایف خود را به سردبیر واگذار کند. و همچنین مسئولیت مطالب چاپ شده در نشریه را بر عهده دارد.

سردبیر :
کسی است که بخشی از وظایف مدیر مسئول به او تفویض می شود و بعضی از وظایف او به شرح زیر است :
. عزل و نصب دبیر سرویس ها ، مدیر اجرایی و سایر افراد فعال در نشریه با هماهنگی با مدیرمسئول بر عهده سردبیر می باشد.
. تعیین محورهای اساسی مطالب برای هر شماره با تائید کلی مدیرمسئول
. پیگیری از دبیر سرویس ها برای تحویل به موقع مطالب
. تایید و یا رد مطالب رسیده و اعمال نظر از جنبه های مختلف ( محتوایی ، نگارشی و ... )
. نظارت بر صفحه آرایی و چاپ
. نظارت بر توزیع
. آموزش افراد مورد نیاز برای ورود به سرویس ها

با وظایف افراد چارت آشنا شدید ، بعد از مشخص شدن و تقسیم بندی وظایف ، سردبیر باید یک جدول مانند جدول زیر تهیه کند و آن را در اختیار دبیر سرویس ها قرار دهد.

ردیف	موضوع	قالب	شخص پیگیری کننده	تاریخ تحویل
1
2
مثال:	هویت ایرانی	مقاله	آقای محمدی	یکشنبه 21 مهر ماه

ما عمدتا 40 قالب در نشریات داریم که برخی از آن ها شامل موارد زیر می باشد:
خبر – گزارش –  یادداشت - شعر – داستان – مقاله – طنز – طرح و عکس و ...